Foie gras (foie = karaciğer, gras = şişman), Fransızların kaz ve ördek ciğerinin yağlandırılması yoluyla elde ettiği yiyecek. Genelde kazlar gavage denen zorla besleme yöntemiyle ciğerleri yağlandırılırken, ördekler için de benzer işlem yapılmaktadır. Ciğerler biftek şeklinde de değerlendirilirken yağlı kısmı ise tereyağ gibi sürülür bir şekile krema kıvamına getirilir. Daha çok Pate olarak isimlendirilen değerli ve Fransız mutfağındaki pahalı kısmı budur. Milattan önce 22. yüzyılda antik Mısır’da göçmen kuşlara bu yöntemin uygulandığı, planlı ve zorla beslenerek ciğerlerin yağlandırıldığı bilinmektedir. Şimdi ise özellikle Fransa’da çok büyük üreticiler bulunmakta, Dünyada ABD, Macaristan, Bulgaristan, Kanada ve Çin’de de üretilmektedir.

Ciğeri için beslenen hayvanlar ilk dört ayda normal şekilde serbest yaşamaktadırlar. Daha sonra özel kümeslere alınarak kilitli mekanizmalar içerisinde tutulur ve hareket etmemesi sağlanır. Bu esnada Gavage denen besleme yöntemi uygulanır ve Huni benzeri aletlerle beslenme saatlerinde aşırı miktarda, mısır ağırlıklı besinler verilerek, zorla beslenme yapılır. Kesimden önceki son 20-30 gün, bu işlem ördek ciğerleri 300 gr, kaz ciğerleri ise 400 gr olana kadar devam etmektedir. Fransız yasalarına göre foie gras olabilmesi için ciğerlerin bu gramajın üzerinde olması gerekmektedir. Bu suni yiyeceği elde etmek için kaz ve ördeklerin ciğerlerinin eziyet çektirilerek zorla doldurulması dünyanın birçok yerinde hayvan hakları savunucuları ve normal insanları harekete geçirmiştir.

Buna rağmen İspanya gibi bazı ülkeler, daha etik yöntemlerle ciğer yağlandırdıklarını iddia ederek pazar elde etmeye çalışmaktadırlar. Bu alttaki resimde ise vahşi ve insanlık dışı olan gavage adlı yönteme tepki gösteren ve dikkat çekerek farkındalık oluşturmaya çalışan bir kadını görmekteyiz.

Avrupa genelinde Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Almanya, İtalya, Lüksemburg, Norveç, Polonya, İrlanda, İsveç, İsviçre, Hollanda ve Birleşik Krallık, Arjantin ve İsrail foie gras üretimini yasaklayan ülkeler. Avusturya’da ise dokuz eyaletin altısında yasaklanan foie gras Amerika’nın California eyaletinde 2012’de, 2008’de San Diago’da ve 2006’da Chicago’da üretimi yasaklandı. Türkiye’de ise hayvanları zorla beslemek 2004 yılından beri kanun dışı sayıldığı için üretimi yasaktır. Belçika, Bulgaristan, İspanya, Fransa ve Macaristan ise kaz ciğerinin yasaklanmadığı ülkelerdir.

Ne garip değil mi? Bir tarafta; sömürülen kara kıtanın, teni kara ama gözleri ve yüreği berrak çocukları açlıktan ölüyor. Diğer tarafta ise kara kıtayı sömürenler, hayvanları zorla besleyerek tokluktan öldürüyor. Filozofların çoğu; insanın hayvan olduğunu söyler. Yanılıyorlar. İnsan, varlıkların en şereflisidir. Ancak insan, insanlıktan çıkmadan, Allah’ın emirlerine uyarak, adalet üzere yaşayarak, nefsini terbiye edip onu dizginleyerek yaşarsa, varlıkların en şereflisidir. Yoksa, bırakın filozofların dediği gibi hayvan olmayı; “hayvandan da aşağı” tanımına layık olurlar. Bu ise Kur’an’ı Kerim’de geçen bir tanımlamadır. Hayvandan da aşağı yani “belhum adâl” demektir. İşte, belhum adâl olarak nitelendirilen bu sermaye sahipleri, bu küresel çetenin, rezil faaliyetlerinden sadece birisi.

Türkiye’de foie gras ve gavage yöntemi var mı?

Peki Kaz ciğerinin fiyatı ne kadar?